Treść Strony: Materiały dla uczniów

Polskie symbole narodowe

Flaga Polski

Co to jest flaga?

Flaga - to kawałek tkaniny określonego kształtu i określonej barwy, który umocowywany do drzewca może zawierać godło, symbole oraz wizerunki. Flaga jest znakiem rozpoznawczym, symbolem państwa lub organizacji, symbolem miast czy oddziału wojsk (sztandar).

Kiedy obchodzimy Dzień Flagi w Polsce?

W 2004 roku ustanowiono 2 maja Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Dlaczego wybrano na świętowanie właśnie ten dzień? Tego dnia - 2 maja, w 1945 roku, polscy żołnierze z 1. Dywizji Kościuszkowskiej zawiesili biało-czerwoną flagę na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie. Wybór akurat tego dnia wydaje się symboliczny, w PRL-u 2 maja był dniem, kiedy władze zmuszały naród do zdejmowania flag po Święcie Pracy, tak aby nie zostały na Święto Konstytucji 3 Maja – nieuznawane przez ówczesne władze. Tego właśnie dnia obchodzone jest święto Polonii i Polaków poza granicami kraju i intencją ustawodawcy była możliwość manifestowania wspólnoty wszystkich Polaków.

Skąd wzięły się barwy polskiej flagi?

Okazuje się, że jest to po prostu odwzorowanie znacznie starszego od flagi naszego herbu, jakim jest Orzeł Biały, czyli wizerunek białego orła w koronie w polu czerwonym.

Zgodnie z wyjaśnieniem symboliki polskiej flagi, biel pochodzi od bieli orła, będącego godłem Polski oraz bieli Pogoni - rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych. Z tego właśnie względu na polskiej fladze biel znalazła się u góry, ponieważ w heraldyce RP ważniejszy jest kolor godła niż tła.

Trochę historii...

Historia polskiej flagi zaczyna się od karmazynowego sztandaru. Intensywnie czerwony kolor był symbolem bogactwa i dostojeństwa. Ze względu na wysoką cenę barwnika – koszenili, uzyskiwanej z larw czerwca polskiego, na posiadanie flagi pozwolić sobie mogli tylko magnaci i dostojnicy państwowi.

Na sztandarach reprezentujących Królestwo Polskie widniał biały orzeł w koronie na czerwonym tle.

Barwami Rzeczypospolitej Obojga Narodów były z kolei dwa czerwone pasy przedzielone białym.

Kiedy państwo polskie zniknęło z map świata (1795 r. ) nasi rodacy zachowali tradycję, kulturę oraz symbole narodowe, czego przykładem są przedstawione flagi polskie z powstań narodowych- styczniowego i listopadowego.

Barwy biała i czerwona po raz pierwszy za narodowe uznane zostały 3 maja 1792 roku, w czasie obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia konstytucji.

Po odzyskaniu niepodległości barwy i kształt flagi, 1 sierpnia 1919 roku, uchwalił Sejm Ustawodawczy. Jak głosiła ustawa "Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych, z których górny – biały, dolny zaś – czerwony". 

Od tego momentu kilka razy zmieniono odcienie flagi narodowej. W 1921 roku zdefiniowano odcień czerwieni na fladze jako karmazyn. Kilka lat później zmieniono go na znacznie jaśniejszy cynober. 

Obecne kolory polskiej flagi definiuje ustawa z 31 stycznia 1980 roku. Górna część flagi jest srebrzystobiała, dolna natomiast znów jest karmazynowa.

Na fladze nie można umieszczać żadnych napisów ani znaków.

ZASADY WYWIESZANIA FLAGI

  • Flagę powinniśmy wywieszać w reprezentacyjnych miejscach.
  • Musi być czysta i zadbana. Pozostawienie na widoku flagi brudnej i podartej może być uznane za jej znieważanie.
  • Flagę wywiesza się na dzień, a na noc chowa. Nocą można ją pozostawić na widoku tylko, gdy jest dobrze oświetlona.
  • Nie wywiesza się flagi w dni wietrzne, ani deszczowe.
  • Flaga nie może dotykać podłoża, nad którym wisi. Należy dobrze dobrać jej rozmiar do kija czy masztu.
  • W Polsce polska flaga ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi flagami.

Godło Polski

Każde państwo ma swoje własne symbole, które podkreślają jego suwerenność. W Polsce symbolami państwowymi są: godło - wizerunek Orła Białego, flaga biało-czerwona i hymn – “Mazurek Dąbrowskiego”.

GODŁO

Herbem Rzeczypospolitej Polskiej jest Orzeł Biały w koronie w czerwonym polu tarczy. Orzeł jako symbol był i nadal jest wykorzystywany przez wiele narodów. Już w czasach starożytnych Babilończycy, Persowie z wizerunkiem tego ptaka utożsamiali najwyższą boskość. W mitologii greckiej i rzymskiej orzeł stanowił symbol geniuszu, wielkości i majestatu. W starożytnym Rzymie był znakiem legionów cesarskich. W czasach średniowiecznych używali go jako symbolu swej władzy książęta ruscy, serbscy i niderlandzcy, później także władcy niemieccy i moskiewscy.

Początki tego znaku wiązano z legendarnym twórcą państwa Lechem. Według legendy założył on swoją stolicę w Gnieźnie, w miejscu, gdzie było dużo orlich gniazd. Na pamiątkę tego wydarzenia Lech miał umieścić orła w swoim herbie. Jednak w świetle źródeł historycznych początki Orła Białego nie są tak barwne.

Po raz pierwszy w polskiej historii rysunek ptaka pojawił się na denarach Bolesława Chrobrego. W owym czasie był jeszcze bez korony. Malowany na czerwonych tarczach już wtedy towarzyszył wielu uroczystościom organizowanym z okazji doniosłych wydarzeń w życiu dworu i wojska.

Heraldyczny znak Orła Białego z koroną na czerwonym polu tarczy pojawił się po raz pierwszy podczas ceremonii koronacyjnej Przemysła II, 25 czerwca 1295 roku w Gnieźnie. Przemysł II sprawił sobie pieczęć, na której widniał wielki Orzeł Biały w koronie z napisem "Bóg przywrócił Polakom zwycięskie znaki". W ten sposób Orzeł Biały stał się herbem Królestwa Polskiego, przyjmowanym kolejno przez wszystkich królów polskich. Przyozdabiano nim szaty królewskie, broń osobistą i chorągwie. Postać orła widniała na insygniach władców z dynastii Piastów, Jagiellonów, Wazów i kolejnych królów elekcyjnych. Godło eksponowano podczas ceremonii koronacyjnych, elekcji królów, przyjazdów dostojników zaprzyjaźnionych państw, zawierania traktatów pokojowych, obrad sejmowych, orszaków weselnych i pogrzebów. Orzeł był obecny także na polu walki. Od czasów Władysława Jagiełły Orzeł Biały zespolił się z herbem Wielkiego Księstwa Litewskiego - Pogonią (w czerwonym polu rycerz zbrojny na koniu, z mieczem wzniesionym nad głową, z tarczą przedstawiającą podwójny złoty krzyż w błękitnym polu ) - na znak unii łączącej Koronę i Litwę. Umieszczone na jednej tarczy godła Orła i Pogoni stały się herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

W ciągu wieków zmieniał się oczywiście sposób malowania orła, niezmienna jednak pozostawała symboliczna treść tego znaku. Orzeł Biały w koronie symbolizował państwo polskie, króla, który je uosabiał, oraz naród polski. Symbolizował siłę, potęgę i majestat. Biel orła oznaczała dobro, czerwień pola, w którym umieszczano jego wizerunek, dostojność.

W wyniku trzeciego rozbioru kraju w 1795 roku Orzeł Biały skazany zostały na nieistnienie. Zastąpiły go symbole obcych monarchii - czarne dwugłowe orły Austrii i Rosji oraz jednogłowy Prus. Orzeł Biały znalazł się w cieniu trzech czarnych ptaków. Jednak nadal istniał w świadomości narodu i utrwalił się jako znak Polaków. Orzeł Biały, oficjalnie zakazany, stawał się symbolem najżywszych uczuć patriotycznych. Przypominał świetność państwa i ucieleśniał marzenia o wolności. Nic dziwnego, że towarzyszył wszystkim powstaniom narodowym.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku odrodzone państwo polskie przyjęło za swe godło orła w koronie.

W czasie II wojny światowej Polska znowu znikła z politycznej mapy Europy. Raz jeszcze Orzeł Biały został zakazany przez okupantów. Pozostał jednak symbolem używanym przez rząd Polski na uchodźstwie. Noszono go w Wojsku Polskim na Zachodzie i Wschodzie, w kraju zaś w armii Polskiego Państwa Podziemnego. Był symbolem walki o wolną Polskę.

Po II wojnie światowej - w 1948 roku - orzeł stracił koronę. Pamięć Orła Białego w koronie była jednak żywa w polskim społeczeństwie. Orła w koronie nadal używały władze Rzeczypospolitej na obczyźnie. Przywoływali go też często opozycjoniści i przeciwnicy PRL- u. W wyniku przemian politycznych i ustrojowych w roku 1990 Orzeł Biały w koronie powrócił jako symbol narodowy. W myśl ustawy z 9 lutego 1990 roku "godłem Rzeczypospolitej Polskiej staje się wizerunek Orła Białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy".

Historia hymnu państwowego

Mazurek Dąbrowskiego to pieśń patriotyczna od 26 lutego 1927 roku zatwierdzona jako hymn państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, ale tę rolę pełniła już znacznie wcześniej.

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech nosząca później tytuł “Mazurek Dąbrowskiego” lub “Jeszcze Polska nie zginęła”, została ułożona przez Józefa Wybickiego w Reggio, we Włoszech, pomiędzy 16 a 19 VII 1797 roku dla uświetnienia uroczystości pożegnania odchodzących z miasta legionistów i tu została odśpiewana po raz pierwszy.

Mazurek Dąbrowskiego towarzyszył Polakom we wszystkich bitwach kampanii napoleońskiej. W 1806 roku, kiedy to Dąbrowski wraz z Wybickim w aurze zwycięstwa wjeżdżali do Poznania, zostali przywitani przez zgromadzony tam tłum właśnie tą pieśnią.

Nadszedł czas Księstwa Warszawskiego i już wówczas pieśń Legionów Polskich we Włoszech stała się jakby nieoficjalnym hymnem; taka była jej popularność i legenda z nią związana.

Po upadku Napoleona, w nowo utworzonym Królestwie Polskim pod zarządem księcia Konstantego, brata rosyjskiego cara, próbowano usunąć tę pieśń z narodowej pamięci, ale już od powstania listopadowego 1831 roku znów powszechnie ją śpiewano, jako jedną z najpopularniejszych pieśni patriotycznych.

Pieśń, rozpoczynająca się słowami "Jeszcze Polska nie zginęła...", towarzyszyła życiu narodu, zrywom powstańczym i rewolucyjnym, okresom żałoby narodowej i chwilom obudzonych nadziei. W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości żadna z pieśni patriotycznych nie została oficjalnie uznana za hymn państwowy. Po dojściu do władzy eks-legionistów, uważających się za spadkobierców idei i czynu żołnierzy Dąbrowskiego, został Mazurek oficjalnie uznany za hymn państwowy.

Podczas II wojny światowej pieśń ta była symbolem polskości i wyrazem wiary w zwycięstwo. Mazurek Dąbrowskiego był śpiewany w oddziałach partyzanckich, w polskich formacjach wojskowych na wszystkich frontach, na ulicach okupowanych miast. Po zakończeniu wojny zajął bezspornie swoje dawne miejsce.

Od blisko dwóch stuleci nie została wyjaśniona zagadka historyczna: skąd się wzięła melodia, którą cały naród uznaje jako swój symbol?

Według niektórych badaczy najbliższe prawdy jest założenie, iż Józef Wybicki dla potrzeb swojego tekstu "Jeszcze Polska nie umarła" sam opracował znane mu już poprzednio wątki melodyczne, łącząc je w jedną całość formalną.

ZAPAMIĘTAJ ZASADY

  • Podczas wykonywania lub odtwarzania hymnu państwowego obowiązuje zachowanie powagi i spokoju.

  • Osoby obecne podczas publicznego wykonywania lub odtwarzania hymnu stoją w postawie wyrażającej szacunek.

  • Mężczyźni w ubraniach cywilnych – zdejmują nakrycia głowy.

  • Osoby w umundurowaniu obejmującym nakrycie głowy, niebędące w zorganizowanej grupie – oddają honory przez salutowanie. 
  • Poczty sztandarowe podczas wykonywania lub odtwarzania hymnu oddają honory przez pochylenie sztandaru.


 Źródło: http://poznajhistorie.org/

Sprawdź, co zapamiętałeś!

  1. Kto jest autorem słów "Mazurka Dąbrowskiego"?
    1. Jan Henryk Dąbrowski 
    2. Józef Wybicki 
    3. Michał Kleofas Ogiński
  2. Jak nazywała się pieśń, która później stała się "Mazurkiem Dąbrowskiego"?
    1. "Pieśń Dąbrowskiego"
    2. "Pieśń żołnierska"
    3. "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech"
    4. "Pieśń Legionistów Polskich"
  3. Ile zwrotek ma polski hymn narodowy?
    1. trzy
    2. cztery
    3. pięć
  4. W którą stronę patrzy orzeł na naszym godle?
    1. w prawo
    2. w lewo
    3. na wprost
  5. W których latach orzeł z godła nie miał na głowie korony?
    1. zawsze miał koronę
    2. nie miał jej w latach 1944-1989
    3. nie miał jej w latach 1952-1989
  6. W którym roku orzeł zaczął być używany jako oficjalny herb całego państwa polskiego?
    1. 1295
    2. 1791
    3. 1918
  7. Kiedy w Polsce obchodzony jest Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej?
    1. 2 maja
    2. 15 sierpnia
    3. 11 listopada
  8. Czy bielik, który widnieje na godle Polski, jest orłem?
    1. tak, oczywiście że to orzeł
    2. nie, to nie jest orzeł
  9. Kiedy została oficjalnie wprowadzona flaga Polski w obecnym kształcie?
    1. 3 maja 1792
    2. 7 lutego 1831
    3. 1 sierpnia 1919

 Źródło: http://poznajhistorie.org/